موضوعات علمی ، فنی مهندسی و بازرسی و دانلود کتاب و جزوه

مشكلات و معضلات شركتهای بازرسی فنی در انجام تعهدات قراردادی خود در بخش ساخت

 حسین کهتری

هنگامي كه ديگ بخار براي اولين بار طراحي و ساخته شد نطفة يك انقلاب صنعتي در جهان بسته شد. استفاده از بخار آب جهت توليد انرژي پايه گذار بسياري از پيشرفت هاي بعدي بشر گرديد . اما در همان سال انفجارهاي متعدد ديگهاي بخار كه عمدتاً از ناحيه جوشكاري شده بودند، تلفات جاني و مالي بسياري را متوجه صاحبان صنايع كرد و آنها را به فكر فرو برد كه چگونه باعث افزايش كيفيت و ايمني در محصولات خود شوند ، اين چنين بود كه رشتة بازرسي جوش بعنوان يك تخصص مستقل و مهم پايه گذاري شد كه تاكنون يار و ياور مهندسان و طراحان در صنايع مختلف بوده است.

انجام كار با كيفيت بالا همواره در صنايع مختلف آرزوي كليه افراد مرتبط با كار در رده هاي سازماني مختلف بوده است. با نگاهي دقيق تر به اين مسئله خواهيم يافت كه كنترل كيفيت چه دستاوردهاي مثبتي را به همراه خواهد داشت مواردي از قبيل:

1- توليد محصول با كيفيت بالا و در نتيجه قيمت بالاتر و بازار فروش بهتر.

2- طولاني شدن زمان بهره برداري پيوسته و كم شدن زمان تعميرات اساسي.

3- افزايش عمر مفيد دستگاهها و سيستم ها و كاهش هزينه هاي تعميرات.

4- افزايش ايمني تجهيزات و سيستم ها و كاهش تلفات جاني و مالي كه در نتيجه باعث آرامش كارگران خواهد شد.

5- كم شدن مشكلات اجرائي در بخش هاي پيش راه اندازي و راه اندازي و در نتيجه بهره برداري سريع.

6- افزايش راندمان توليد و صرفه جوئي در انرژي – افزايش بهره وري.

7- درج تاريخچه و سوابق ساخت ونصب در هر سيستم كه موجب سهولت در زمينه هاي، طرح توسعه، بهينه سازي و افزايش ظرفيت و .... در آينده كارخانه خواهدشد.

و بسياري ديگر از اين موارد از محاسن كنترل كيفيت مناسب و به موقع در زمان ساخت ونصب يك كارخانه مي باشند. به همين دليل است كه در جهان صنعتي امروز سازمان هاي بازرسي فني جايگاه ويژه اي در صنايع مهم و زيربنائي يك كشور ايفا مي كنند. اما متاسفانه در كشور ما كد و استانداردهاي جهاني فقط در مدارك پروژه معرفي شده اند و طي مراحل كار اجرائي دچار كم توجهي و برداشتهاي سليقه اي مي گردند.

دلايل عمده بروز چنين مشكلي بشرح ذيل مي باشند:

1- مشكلات اقتصادي پيمانكاران اجرائي بدليل كم بودن رقم قراردادها.

2- ضعف علمي و فني پيمانكاران اجرائي.

3- دستورات ناصحيح از طرف كارفرما يا نظارت جهت تسريع در كار به هر قيمتي.

4- كم تجربگي و سهل انگاري و ضعف علمي بازرس.

5- عدم اطلاع كافي و كمبود تجربه در برخي كارفرمايان

و ...

از اينرو لازم است مشكلات و معضلات شركت هاي بازرسي فني در قراردادهاي متعقده در بخش هاي ساخت ونصب كه درعمل به تعهدات سازماني و قفه و خلل ايجاد مي كند را مورد ارزيابي قرارداد.

مشكلات بازرس بخش ساخت

معمولاً در اجراي يك پروژه بخشي از تجهيزات و سازه ها درخارج از محل اصلي كارخانه و بوسيلة پيمانكاران متخصص اين قبيل كارها ساخته مي شوند كه اين پيمانكاران ممكن است يك گروه اجرائي كوچك جهت ساخت چند قطعة سازه فلزي بوده ويا شركت دولتي بزرگ جهت ساخت راكتور، توربين ، مبدل و ... باشد.

كارفرما جهت كنترل اينگونه كارها معمولاً حداقل نفرات بازرسي فني را با محدوديت زماني در كاركرد روزانه در محل مستقر مي نمايد در بسياري از موارد از اين نفرات علاوه بر مسئوليت هاي بازرسي پي گيري موارد مهندسي، بازرگاني، كالا و .... را نيز در خواست مي كند موارد مشروحه ذيل عمده مشكلاتي هستند كه يك بازرس ساخت با آنها مواجه مي شود:

1- چارت سازماني محدود كه باعث بروز مشكلاتي از قبيل موارد ذيل خواهد شد.

1-1- تايم كاري پرسنل ساخت معمولاً شبانه روزي بوده و يا حداقل 2 شيفت كاري مي باشد و بدليل محدوديت هاي چارت، بازرسي فني عملاً در زمان اجراي بخش زيادي از كار در محل كارگاه حضور نخواهد داشت، تجربه نشان داده است بخش عمده تخلفات پيمانكاران در همين زمان صورت مي پذيرد.

1-2- در زمان مرخصي پرسنل بازرسي فني معمولاً فرد جايگزين مشغول نمي شود و يا در صورت اشتغال فرد جايگزين شده ، وقفه اي در روند كنترل كيفي پيش خواهد آمد.

1-3- با توجه به محدوديت تعداد نفرات بازرسي فني در بخش ساخت و گستردگي و تنوع كار افرادي كه تخصص لازم در كليه موارد بازرسي فني مانند شناخت متريال، كنترل مونتاژ، كنترل جوشكاري، رنگ و سندبلاست، عايقهاي حرارتي، تفسير نتايج NDT ، كنترل اسناد فني و نقشه خواني، تسلط به كار با نرم افزارهاي كامپيوتري و ... را يكجا داشته باشد كمتر در صنعت وجود دارد. لازم به ذكر است علاوه بر موارد ذكر شده انجام موارد مالي و مالي و اداري شركت مطبوع نيز بعضاً به عهدة بازرس مقيم مي باشد.

پيگيري موارد در كارگاه هاي بزرگ زمان بسيار زيادي را هدر مي دهد بطوريكه معمولاً اقدام پيشگيرانه به نتيجه نمي رسد زيرا سازمان هاي QC ، دفتر فني و مهندسي، امور كالا و... فقط تابع دستور سرپرست مستقيم خود مي باشند و جهت رفع يك شكل كوچك مي بايست از طريق مديريت پروژه پيمانكار اقدام نمود كه با توجه به كثرت كار در اين بخش ها معمولاً چندين روز صرف حل يك مشكل خواهد شد.

2- Quality plan ارائه شده از طرف كارفرما جهت مشخص شدن شرح وظايف سازماني بازرس مقيم و تنظيم ايستگاه هاي بازرسي در حين انجام كار معمولاً داراي اشكالات فراوان مي باشد و حجم وظايف تعريف شده يا با قرارداد منعقده در تناقص مي باشد و يا تعداد نفرات جهت انجام وظايف كافي نمي باشد.

3- معمولاً شركت هاي سازنده از شركتهاي نصاب جدا مي باشند و چنانچه براساس موارد ذكر شده اشكالي در كارساخت باقي مانده باشد كه از چشم بازرس بدور بوده است و در هنگام نصب جهت انجام تعميرات ، هزينة انجام كار اضافه كه توسط كارفرما پرداخت مي شود هميشه موجب دعاوي حقوقي با شركت بازرسي فني بوده است و اين مسئله برنحوة عملكرد بازرس مقيم تاثير نامطلوب گذاشته و باعث كندي روند كنترل كار مي گردد.

4- صلاحيت افراد مرتبط كار در بخش ساخت در كارگاه هاي سازنده در بخشهاي QC ، دفتر فني و ... به سختي قابل كنترل مي باشد و جداكردن افراد فاقد صلاحيت فني از پيكرة شركت هاي سازنده عملاً غيرممكن مي باشد.

5- آخرين نسخه نقشه ها و مدارك فني كه به تائيد بخش طراحي كارفرما رسيده باشد. بعضاً به موقع و دست نماينده بازرسي فني نمي رسد كه در اين صورت عمليات ساخت مطابق بازنگری هاي قبلي انجام مي گردد و اصلاح مجدد آن، زمان بر و هزينه بر مي باشد و چنانچه ارسال و تحويل نقشه ها و مدارك فني ثبت نشده باشند موجب دعوي حقوقي با شركت بازرسي فني خواهند گرديد.

6- در پاره اي موارد بدليل تسريع در كار و يا موارد مالي، توافقاتي بين مديران ارشد كارفرما و پيمانكار انجام مي گيرد كه معمولاً مكتوب نمي باشد و بازرس مقيم نيز از آنها بي اطلاع مي باشد كه موجب بروز مشكلات فراواني براي بازرسي فني خواهد گرديد.

درخاتمه و به جهت كاستن از اين مشكلات پيشنهاد مي گردد كه مديران سازمان هاي بازرسي فني در زمان عقد قرارداد و به موارد ذيل توجه كافي داشته باشند تا از بروز بخش عمده اي از اين موارد جلوگيري گردد.

1- امكانات رفاهي و سازماني مناسب جهت بازرس در نظر گرفته شود.

2- افزايش نفرات بازرسي فني در چارت سازماني پيشنهادي مطابق با ححم كار.

3- كنترل دقيق Q.C.P قبل از ارائه چارت سازماني و تطابق آن با قرارداد و مشخص كردن Hold Point ها در موارد لازم

و بازرسين شاغل در اين بخش نيز مي بايست :

1- مكاتبات مستندو به موقع داشته باشند.

2- كار اجرايي را مطابق با Q.C.P كنترل نمايند.

3- مكاتبه با كارفرما و درخواست اعلام نظر كتبي كارفرما در موارد مبهم و نامشخص و شفاهي را انجام دهند.

4- فرمت هاي لازم مطابق Q.C.P را به جريان بيندازند.

5- تهيه پانچ ليست نهايي از قطعات ساخته شده و ارسال يك نسخه از آن به محل نصب.

6- تشكيل جلسات هفتگي با واحدهاي مربتط و ارسال صورتجلسات به مافوق.

7- حتي المقدور از انجام فعاليت هاي غير از بازرسي فني از قبيل، كنترل پروژه، مهندسي، كالا، اداري مالي و .... خودداري نمايند.

8- حضور منظم در محل كار خود داشته باشند.